How to: betaalbare tips voor anamorfe filmvideo

Veel videografen en filmmakers willen hun video's een filmische uitstraling geven. Een snelle manier om dit te bereiken is met een anamorfe lens of door de anamorfe look na te bootsen met betaalbare of doe-het-zelf methoden.

Wat maakt beelden filmisch? Meestal voldoen filmische opnames aan de klassieke bioscoopconventies: gecontroleerde belichting, doordachte compositie, camerabewegingen en meer. Daarbij speelt de keuze van lenzen een grote rol, vooral de unieke stijl van anamorfe lenzen.

In dit artikel deelt MPB-videograaf Jakub Golis zeven betaalbare manieren om de anamorfe look te bereiken voor je opnamen.

Wat betekent anamorf?

Het woord 'anamorf' komt van het Grieks voor transformatie, of her-vormen. 

Traditioneel gebruiken videografen het anamorfische proces om beelden te maken die breder en dramatischer lijken. Hierbij wordt een anamorphische lens gebruikt om een breed beeld in een standaard frame te persen, dat vervolgens 'de-squeezed' wordt, oftewel uitgerekt, om het uiteindelijke beeld te creëren. Deze techniek werd vaak toegepast in Hollywood en heeft bijgedragen aan de klassieke visuele stijl van films.

Tegenwoordig verwijst de term 'anamorf' meestal naar elk beeld dat de visuele vervormingen, beeldverhouding en bokeh-effecten van het anamorfische proces vertoont. Veel digitale fotografen en videografen willen de klassieke bioscooplook nabootsen zonder de complexiteit en hoge kosten van het traditionele proces. Dit artikel bespreekt enkele moderne oplossingen en methoden om deze look te bereiken.

Wat zijn anamorfe lenzen?

Anamorfe lenzen werden bedacht om meer beeldinformatie op een standaard filmframe te krijgen. Ze doen dit door het beeld horizontaal samen te persen, wat later in de bioscoop door een projectorlens weer wordt uitgerekt. Zo ontstaat het breedbeeld dat we kennen van klassieke Hollywoodfilms.

De anamorfe look is nog steeds populair, zelfs in het digitale tijdperk. Hoewel we nu sensoren met hoge resolutie hebben, blijft de anamorfe stijl ons herinneren aan grote kaskrakers zoals The Power of the Dog en No Time to Die.

Door hun constructie geven anamorfe lenzen beelden een aantal duidelijke kenmerken. Deze omvatten horizontale compressie (wat resulteert in een panoramische beeldverhouding wanneer ze worden 'gedecomprimeerd'), ovaalvormige bokeh, vaak tonvormige vervorming en horizontale lensflares.

Traditioneel kon je deze anamorfe look alleen bereiken met dure lenzen van merken zoals Panavision, Arri of Cooke. Gelukkig kun je tegenwoordig deze look met een veel lager budget nabootsen.

1. Gebruik een betaalbare anamorfe lens

De markt veranderde een paar jaar geleden toen fabrikanten zoals Prometheus betaalbare anamorfe lenzen introduceerden. Toonaangevende producenten zijn nu Sirui en Venus Laowa. Je kunt anamorfe lenzen vinden voor bijna elke moderne lensvatting en sensorgrootte, van Micro Four Thirds en APS-C tot full-frame.

Moderne anamorfe lenzen zijn handig, van uitstekende kwaliteit en doen precies wat ze moeten doen. Sommige modellen, zoals de Laowa Nanomorphs, zijn zelfs heel compact. Ze zijn verkrijgbaar in drie varianten: neutraal, amberkleurig of met de klassieke blauwe lensflare.

Bij het kiezen van een anamorfe lens moet je ook letten op de ‘squeeze factor’ of 'knijpfactor'. Hoe hoger de knijpfactor, hoe meer je beelden worden samengedrukt en hoe duidelijker de anamorfe kenmerken zijn.

De meest betaalbare anamorfe lenzen hebben meestal een knijpfactor van 1,33x. Dit geeft je de gewenste beeldverhouding en sterke lensflares op een gewone 16:9 sensor, maar de bokehvervorming is nauwelijks merkbaar. Zoek een lens met een knijpfactor van 1,6x of hoger voor een meer uitgesproken effect.

Het enige nadeel van moderne anamorfe lenzen is dat het bijna allemaal primelenzen zijn. Zoals bij andere primelenzen, moet je een hele set kopen om een breed scala aan brandpuntsafstanden te kunnen bestrijken.

2. Overweeg een anamorfe adapter

Gelukkig is er een manier om je bestaande lenzen anamorf te maken: een anamorfe adapter.

Een anamorfe adapter is een optisch apparaat dat je voor je lens monteert. Het geeft je beeld de anamorfe knijpvorm, ovale bokeh en lensflares. Hoewel deze adapters niet zo handig zijn als speciale anamorfe lenzen, kun je er toch goede resultaten mee behalen zonder een hele nieuwe set lenzen te kopen.

Anamorfe adapters werken meestal beter met primelenzen, en je moet zeker zijn dat de adapter compatibel is met je bestaande lenzen. Het mooie is dat je zelfs je vintage lenzen anamorf kunt maken! Fabrikanten zoals SLR Magic, Sirui en Blazar bieden veel mogelijkheden.

3. Experimenteer met een vintage anamorfe adapter

Je kunt ook een vintage anamorfe adapter gebruiken. Deze zijn redelijk betaalbaar, maar er is een voorbehoud: ze zijn oorspronkelijk niet ontworpen voor video-opnamen. Meestal zijn het projectielenzen die in bioscopen werden gebruikt om anamorfe films te projecteren. Deze vintage adapters komen vaak niet met gangbare lensvattingen en vereisen veel doe-het-zelf werk om ze geschikt te maken voor filmen.

Ik heb zelf ervaring opgedaan met het gebruik van een vintage anamorfe adapter op zowel een digitale als een filmcamera. Eerlijk gezegd zou ik het niet nog een keer doen, omdat het een erg onhandige opstelling was. Maar ik weet dat je echt goede resultaten kunt behalen als je je toelegt op het beheersen van een opstelling met een specifieke adapter.

De hoogwaardige vintage adapters kunnen evenveel kosten als een nieuwe anamorfe lens, wat naar mijn mening hun doel voorbij schiet. Bovendien, gezien de betaalbaarheid van zowel de lenzen als de moderne adapters tegenwoordig, zie ik het nut er niet van in om een vintage anamorfe adapter te gebruiken. Tenzij je het leuk vindt om aan je apparatuur te sleutelen, in welk geval je er veel plezier aan zult beleven!

4. Probeer aangepaste lenzen uit

Aangepaste lenzen, soms 'anamorphfake' of 'anamorfaux' genoemd, bootsen alleen enkele anamorfe kenmerken na, zoals ovaal bokeh en horizontale lensflares, zonder de beelden echt samen te drukken.

Deze lenzen worden aangepast door een 'anamorfe' inzet in de lens te plaatsen. Het inzetstuk verandert de bokehvorm en zorgt ervoor dat felle lichtbronnen een horizontale lensvervaging produceren. Vooral oude lenzen zoals Helioses of Jupiters zijn populair voor dit soort aanpassingen.

Voor mijn tests heb ik een gemodificeerde Helios 44-2 lens gebruikt met een 3D-geprint inzetstuk dat de bokeh ovaal maakt. Een stuk metalen koord zorgt ervoor dat felle lichtbronnen een horizontale lensflare weergeven. Omdat ik niet zo goed ben in doe-het-zelven, heb ik een kant-en-klare versie gekocht. Het is echter een vrij eenvoudige procedure als je het zelf wilt doen.

De voordelen van het gebruik van aangepaste lenzen zijn dat ze vrij goedkoop kunnen zijn, de resultaten acceptabel zijn en je geen de-squeeze of ontknijp  functie op je camera hoeft te gebruiken (omdat het beeld niet vervormd is). Bovendien hebben deze vintage lenzen zelf al veel karakter, zelfs zonder de anamorfische insert. Als je geïnteresseerd bent in vintage lenzen, zul je dit geweldig vinden—wij hebben ooit een Kodak Vest lens uit 1916 gemonteerd op een moderne systeemcamera.

5. Boots het lensflare effect na met een streakfilter

Als je een anamorf karakter wilt toevoegen aan je opnamen met een lensfilter, kun je een streakfilter gebruiken. 

Als je een streakfilter op een lens monteert, creëer je een horizontaal lensflare-effect bij sterke lichtbronnen. Gebruik deze filters voorzichtig, want ze hebben een vrij sterk effect - vooral als er een grotere lichtbron in je frame zit. Het goede is dat streakfilters redelijk betaalbaar zijn.

Om het streepeffect geloofwaardiger te maken, kun je het verbeteren met wat postproductietovenarij, zoals het toevoegen van een breedbeeldafsnede, die we in het volgende gedeelte zullen verkennen.

6. Doe alsof in de nabewerking

Je kunt de anamorfe look ook nabootsen in de postproductie. Bijvoorbeeld door je beeldmateriaal in de iconische breedbeeldverhouding te dwingen via bijsnijden of het toevoegen van letterboxen (zwarte balken boven en onderaan het frame).

Verder kun je tonvervorming toevoegen, wat gelukkig een vrij eenvoudig effect is dat je in elke bewerkingssoftware kunt bereiken.

Om de look nog meer te verfijnen, kun je horizontale lensflares integreren met gespecialiseerde plug-ins zoals Optical Flares of Knoll Light Factory. Of je kunt een willekeurige bewerkings- of compositesoftware gebruiken om heldere lichtbronnen te isoleren en horizontale vervaging toe te voegen.

De laatste afwerking? Het creëren van ovale bokeh. Momenteel zijn er geen snelle oplossingen voor dit proces. Het namaken van ovale bokeh vereist een tijdrovend proces waarbij je voor elk beeld maskers moet maken en de achtergrond nauwkeurig moet vervagen. Naar mijn mening is dat de moeite niet waard.

Als je van plan bent om een normale 16:9 opname bij te snijden naar de 2,35:1 beeldverhouding, zorg er dan voor dat je de panoramische kaderlijnen van je camera inschakelt, zodat je kunt kaderen met dit in gedachten.

7. Kies de juiste camera

Welke camera's zijn geschikt voor het filmen met anamorfe lenzen? Je kunt elke camera gebruiken met een passende lensvatting. Als je avontuurlijk bent ingesteld, kun je zelfs een anamorfe adapter gebruiken op een camcorder! Er zijn echter ook camera's met speciale functies die ideaal zijn voor het filmen in anamorf.

Naast high-end cinema camera's zijn er verschillende systeemcamera’s zoals de Sony FX3, Sony FX30, Panasonic DC-GH5 en Panasonic DC-GH6, en de full-frame Panasonic S-lijn, die ingebouwde ondersteuning hebben voor anamorfische de-squeeze. Hierdoor hoef je geen externe monitor te gebruiken om je opnamen in de juiste beeldverhouding te zien. Vooral de Panasonic camera's zijn zeer geschikt hiervoor, omdat hun sensor stabilisatie goed werkt met anamorfe lenzen.

Als je andere camera's gebruikt, kan het zijn dat je een externe monitor met een de-squeeze functie moet gebruiken. Maar vergeet niet dat dit je opstelling aanzienlijk groter en zwaarder kan maken.

Conclusie

Anamorfe lenzen zijn gespecialiseerde gereedschappen en ze zijn misschien niet geschikt voor elk project. Koop altijd tweedehands, of probeer eerst meer van deze technieken, en bespaar geld om een acteur in te huren of rekwisieten te bouwen voor je volgende film.

Bekijk meer tips en technieken, waaronder 8-bit versus 10-bit video, op onze MPB Blog.