MPB Meets: Architectuurfotograaf Jo Underhill

Freelance architectuurfotograaf Jo Underhill heeft haar werk gepubliceerd in onder andere The Architects' Journal, Dezeen, The Spaces en Ceramic Review. In haar foto's ligt de focus op licht, materiaal, details en de interactie van mensen met ruimtes. Haar passie voor brutalistische architectuur inspireerde haar tot het maken van het zelfgepubliceerde fotoboek Ode to Welbeck. We spraken met Jo over haar keuze van uitrusting, tips voor beginnende fotografen en haar ervaringen met het zelf uitbrengen van haar werk.

Kun je ons iets vertellen over jezelf en je creatieve achtergrond?

JU: Mijn liefde voor fotografie begon toen ik 14 was, nadat ik voor Kerstmis een analoge camera van mijn ouders kreeg. Ik volgde een avondcursus aan de plaatselijke hogeschool om te leren hoe ik film moest ontwikkelen en afdrukken, en was meteen gefascineerd door de magie van fotografie. In 1998 begon ik aan de opleiding Photographic Art aan de University of Wales, College Newport. Daar hadden we toegang tot de camera winkel van de universiteit, waar je verschillende camera's kon uitproberen. Voor een project over de gebouwen van Cardiff Bay begon ik met een veldcamera te werken. Ik genoot enorm van het langzame, zorgvuldige proces van het vastleggen van architectuur en interieurs, en vanaf dat moment richtte ik me tijdens mijn studie vooral op architectuurfotografie, zoals het fotograferen van Art Deco bioscopen door het hele land. Tegelijkertijd fotografeerde ik ook kunstenaars in hun studio's, een fijne afwisseling die ik gedurende mijn carrière ben blijven nastreven.

Na mijn afstuderen bleef ik werken aan persoonlijke projecten en bouwde ik mijn portfolio op om klanten te werven. Ik had het geluk om als assistent te werken voor een aantal fantastische architectuurfotografen, zoals Dennis Gilbert, Nick Guttridge en James Brittain. Dat was een geweldige ervaring en ik heb er enorm veel van geleerd.

Wat is jouw favoriete set-up voor fotografie? En hoe draagt deze set-up bij aan je werk?

JU: Mijn huidige set-up is de Nikon D850 met een 24mm f/3.5D ED en 45mm f/2.8D ED PC-E (perspectiefcontrole) lens en een Nikon 45mm f/2.8D ED zoomlens. Ik gebruik altijd een statief; een stabiel maar relatief licht statief is ideaal om mee te nemen. De PC-E lenzen zijn perfect voor architectuurfotografie, omdat ze controle geven over parallelle lijnen. Het gebruik van een statief helpt me om langzamer te werken en zorgvuldig de beste composities te vinden.

Wat trok je voor het eerst aan in dit genre van fotografie? En wat spreekt je zo aan in brutalistische architectuur?

JU: Ik werd aangetrokken door de kans om een gebouw echt te leren kennen en het in de loop van de tijd vast te leggen. Ik hou ervan hoe ontwerp, licht, materialen en de aanwezigheid of afwezigheid van mensen een extra dimensie aan een foto geven. Het vastleggen van die momenten en die sfeer vind ik geweldig.

Ik was altijd al fan van beton als materiaal en begon meer dan tien jaar geleden een persoonlijk project genaamd Concrete, om details van beton in gebouwen te fotograferen. Zoals bij veel van mijn projecten ontwikkelde het idee zich gaandeweg. Het eerste gebouw dat ik voor dit project fotografeerde was het National Theatre in London. Ik werd er direct verliefd op, wat me inspireerde om dieper in de geschiedenis van het gebouw en het tijdperk waarin het werd gebouwd te duiken. Door mijn onderzoek naar brutalistische architectuur raakte ik gefascineerd door andere gebouwen uit de periode tussen de jaren 1950 en 1970. Wat begon als een project over beton groeide uit tot mijn Beautiful Brutalism project, waar ik nu al tien jaar mee bezig ben en waar ik hopelijk de rest van mijn leven mee door zal gaan. Ik heb nog een lange lijst met gebouwen die ik wil fotograferen, zowel in het Verenigd Koninkrijk als wereldwijd!

Brutalistische architectuur fascineert me zo omdat ik vind dat deze gebouwen een periode na de Tweede Wereldoorlog prachtig weergeven, toen er een gevoel van optimisme heerste en men architectuur voor iedereen wilde maken. De gebouwen waren experimenteel, gedurfd en vooruitstrevend in hun ontwerp. Helaas functioneerden sommige gebouwen niet goed of werden ze slecht onderhouden, waardoor ze vaak gehaat worden. Dat doet geen recht aan het vakmanschap en het unieke ontwerp van die tijd. Ik hoop dat mijn foto's laten zien hoe geweldig, uniek en mooi brutalistische gebouwen zijn en dat ze mensen helpen om er met andere ogen naar te kijken.

Wat zijn jouw top tips voor aspirant architectuurfotografen? En welke regels volg je in je werk?

JU: Een belangrijke tip is om altijd comfortabele schoenen te dragen. Het klinkt misschien simpel, maar je wilt niet de hele dag last hebben van je voeten. Probeer je eigen stijl en stem te vinden in je fotografie, en wees niet bang om fouten te maken—ze maken deel uit van het leerproces en helpen je groeien. Voor mij werkt het goed om zowel aan persoonlijke projecten als aan opdrachten te werken, omdat ze elkaar aanvullen en informeren. Ik volg niet per se strikte regels, maar ik heb mijn werkwijze in de loop der tijd verfijnd, of het nu gaat om klantopdrachten of persoonlijke projecten. Van elke shoot neem ik iets mee dat de volgende keer weer van pas komt, en dit leerproces is continu.

Wat was je favoriete locatie om te fotograferen en waarom? Zijn er verborgen juweeltjes die je onze lezers zou aanraden?

JU: Ik heb genoten van alle locaties die ik heb gefotografeerd, maar enkele hoogtepunten zijn Leatherhead Theatre, een prachtig brutalistisch theater net buiten Londen, Welbeck Street Car Park in London, Kastrup Søbad in Kopenhagen, en Kettle’s Yard in Cambridge. De energie van Kettle’s Yard, zowel de galerie als het huis, is enorm inspirerend. Het ontwerp en de opstelling van de galerie maken elk bezoek bijzonder en uitdagend om te fotograferen.

Heb je een bepaald beeld waar je het meest trots op bent?

JU: Het is moeilijk om één foto te kiezen, en mijn voorkeur verandert vaak na elke shoot. Maar een foto van het National Theatre die in 2012 werd geselecteerd voor de RA Zomertentoonstelling blijft bijzonder voor mij.

Kun je ons meer vertellen over je boek Ode aan Welbeck? Wat is het verhaal achter het project en hoe verliep het publicatieproces? Hoe voelde het om je werk in boekvorm te zien?

JU: Ik fotografeerde Welbeck Street Car Park meerdere keren voor mijn project Beautiful Brutalism. Toen in 2017 de plannen om het gebouw een monumentenstatus te geven werden afgewezen en sloop dreigde, besloot ik het regelmatig vast te leggen. Voor mij was mijn fotografie de enige manier om iets blijvends te creëren voor dit iconische Londense gebouw. Het project liep van maart 2017 tot juni 2019, toen het gebouw klaar was voor sloop. Sinds mijn studie heb ik altijd zelf boekjes van mijn werk gemaakt en wist ik dat ik op een gegeven moment een gepubliceerd boek wilde maken. Halverwege het documenteren van Welbeck besloot ik dat dit project een boek moest worden, zodat er een tastbare herinnering aan het gebouw zou zijn. Het was een bijzonder gevoel om mijn werk in gedrukte vorm te zien.

Toen de lockdown van Corona begon, kreeg ik de tijd om mijn project opnieuw te bekijken en echt te werken aan een boek in beperkte oplage. Ik ontdekte het briljante ontwerpwerk van Emily van Stanley James Press en benaderde haar met mijn voorstel. Tot mijn vreugde bleek zij ook een grote fan van Welbeck te zijn, waardoor het proces van paginaopmaak, het selecteren van afbeeldingen en het ontwerp heel soepel verliep. We deelden de ambitie om een boek te maken dat een echt eerbetoon aan Welbeck zou zijn. Terwijl ik ideeën had over het uiterlijk van het boek, bracht Emily briljante suggesties die het ontwerp naar een hoger niveau tilde. 

Ik had het geluk dat Barnabas Calder, hoofd van de afdeling Architectuur aan de Universiteit van Liverpool en een grote supporter van mijn project, een fantastisch voorwoord schreef. Hoewel ik aanvankelijk twijfelde of het boek, met zijn nicheonderwerp, wel zou verkopen, was het fantastisch om mijn foto's in gedrukte vorm te zien. Zelfs als ik maar een paar exemplaren zou verkopen, zou ik nog steeds trots zijn op het boek en de samenwerking die erin was gestoken.

Toen het boek eenmaal te koop was, ontving ik zoveel positieve feedback van mensen die een sterke band met de parkeerplaats hadden en hun eigen herinneringen eraan deelden. Het was overweldigend om te zien dat alle 100 edities waren verkocht!

Net als bij de Welbeck-parkeergarage worden veel monumenten uit die tijd en stijl gesloopt. Hoe voel je je daarbij? En voel je een extra drang om deze gebouwen vast te leggen voordat het te laat is?

JU: Het is echt jammer dat veel van de gebouwen die ik heb gefotografeerd voor mijn Beautiful Brutalism project inmiddels gesloopt zijn of binnenkort gesloopt zullen worden. Ik wens dat er minder sloop zou zijn en meer herbestemming van deze fantastische gebouwen, niet alleen omdat ze architectonisch waardevol zijn, maar ook vanwege de milieueffecten van sloop. We moeten creatiever worden in het vinden van nieuwe toepassingen voor gebouwen—niet alleen brutalistische, maar ook andere—om ze een nieuw leven te geven in plaats van ze simpelweg af te breken.

Ik zou het veel liever zien als mijn foto’s mensen inspireren om deze gebouwen zelf te bezoeken en te ervaren, dan dat ze alleen maar via een foto te zien zijn. Het feit dat ik sommige gebouwen misschien niet heb kunnen vastleggen, of dat de tijd om dit te doen beperkt is, motiveert me extra om door te gaan met mijn project.

Heb je nog andere projecten waar je op dit moment aan werkt? En wat zijn je plannen voor de toekomst?

JU: Ik zou graag nog een boek in eigen beheer uitgeven, omdat ik het hele proces van Ode to Welbeck zo leuk vond. Ik ben nu bezig met de eerste planningsfase voor een nieuw boek en heb een groeiende lijst van brutalistische gebouwen die ik aan mijn project wil toevoegen. Daarnaast kijk ik ernaar uit om aan nieuwe projecten te werken, zowel met bestaande als nieuwe klanten.

Dankjewel Jo! Lees meer interviews op onze MPB Blog.