MPB Meets: Fotograaf Raphael Schumacher

In dit interview praten we met de Duitse fotograaf Raphael Schumacher, die het werk van een reddingsschip van SOS Humanity op de Middellandse Zee documenteerde.

Na zijn studie aan de Duitse Folkwang Hogeschool voor de Kunsten bouwde Raphael Schumacher een carrière op als fotograaf bij merken als Adidas, Ford en Siemens. In juni en juli 2023 trad Raphael toe tot SOS Humanity als fotograaf aan boord, met behulp van camera apparatuur van MPB.

SOS Humanity is een civiele reddingsorganisatie die zich inzet om verdrinking te voorkomen tijdens de overtocht. Als zodanig streven ze naar een wereld waarin iedereen gelijkwaardig wordt behandeld en dezelfde fundamentele mensenrechten geniet. 

Raphael deelt zijn ervaringen aan boord van de Humanity 1 en deelt zijn krachtige beelden met ons. We spreken hem over de rol van fotografie in crisissituaties en over het werken aan boord van een reddingsschip.

MPB: Hoe zie jij de rol van fotografie bij het documenteren van crises?

RS: Ik heb ooit een paper geschreven over "Fotografie als medium in crisisgebieden" waarin ik het had over fotografie als een gecomprimeerd beeld van de werkelijkheid. Ik herinner me die tekst omdat dat is wat ik wil creëren. Het "bevriezen" van het reddingsproces, de interactie tussen mensen en het leven aan boord. 

Mijn verzamelde foto's kunnen gebruikt worden om contact te maken met anderen en als symbool van herinnering, wat kan helpen om de wereld begrijpelijk te maken in het beeld. Mijn mentale beelden migreren naar het technische medium van de camera en worden permanent opgeslagen.

MPB: Hoe was je tijd aan boord als fotograaf?

RS: Ik nam de rol van ooggetuige op me en werd gedreven door het idee om de plaats van een verslaggever in te nemen. Zoals Susan Sontag beschrijft: "Foto's van een gruweldaad kunnen tegengestelde reacties oproepen. De roep om vrede. De schreeuw om wraak. Of gewoon het doffe besef, voortdurend weer zien van nieuwe fotografische informatie, dat er vreselijke dingen blijven gebeuren." 

Het is misschien een beetje naïef gedacht, maar ik probeerde precies dit mededogen op te wekken. Een gevoel dat wordt omgezet in een handeling. Is het misschien te vergelijken met een kenmerk van oorlogsfoto's? Dat het kijken naar deze foto's je doet nadenken over de stand van zaken? 

Met dit idee werd ik elke ochtend wakker en vroeg ik mezelf af wanneer ik de eerste foto zou maken die deze kwaliteit had. Een beeld dat geen uitleg nodig heeft om te worden ontcijferd. Een motief dat niet te ingewikkeld is, maar ook niet te opvallend. Een beeld dat mijn huidige realiteit laat zien en de kijker meeneemt.

MPB: Welke apparatuur gebruik je? 

RS: Lang voor de missie heb ik nagedacht over een mogelijke uitrusting. Een uitrusting die alles kan dekken en vastleggen zoals ik het in gedachten had.

Ik koos voor een Sony FE 24-70mm f/2.8 GM voor mijn Sony A7R III als hoofdcamera. Gelukkig hielp MPB me met een tweede camera. Hier koos ik voor een Sony A7 III met een Sony FE 135mm f/1.8 GM. Een waanzinnig goede combinatie waar ik niet meer zonder wil.

Ik heb ook portretten geschoten met de oude Mamiya Sekor C lenzen, die een interessante en unieke look geven.

MPB: Hoe was het om met de crew te werken?

RS: Het leven op een schip verloopt volgens vaste regels, elke veronachtzaming leidt tot een probleem. Niet alleen voor jou of de bemanning, maar voor het hele organisme.

Daarom kun je je voorstellen hoe belangrijk het is om een goed team samen te stellen. Een team dat bestaat uit de meest uiteenlopende personages die binnen een paar dagen als een goed geoliede machine moeten functioneren. 

Elk bemanningslid heeft een specifieke taak die de grootst mogelijke aandacht moet krijgen, vooral tijdens en na een redding. Maar ook elke ochtend het schip schoonmaken, de ochtendvergadering en het aanhouden van de vaste etenstijden zijn een must. Eén schip - iedereen helpt.

MPB: Wie maakt deel uit van de bemanning van de reddingsboot?

RS: Aan boord van de Humanity 1 zijn er professionele bemanningsleden die elke schroef op het schip kennen en vooral snel mechanische problemen kunnen identificeren en deze nog sneller proberen op te lossen. Hun expertise is opmerkelijk voor iemand met twee linkerhanden zoals ik. 

De andere helft van de bemanning bestaat uit vrijwilligers - net als ik. Dus naast mij zaten een aantal mensen die ook een ander beroep hebben. Bijvoorbeeld Mirko - de arts, Isa - de paramedicus, Anupam - de externe journalist, Marion - de verloskundige, Ana - de mensenrechtenwaarnemer, Alex - de tolk, Alice - de psycholoog en Thomas - de RHIB*-leidinggevende. 

*RHIB staat voor Rigid-Hulled Inflatable Boat, wat "opblaasbare boot met een vaste romp" betekent, oftewel de speedboten die gebruikt worden voor reddingen.

MPB: Kun je ons tot slot vertellen over een reddingsoperatie waar je deel van uitmaakte?

RS: Zeker. Op een dag zagen we rond middernacht een puntige metalen boot met een van onze krachtige bakens. De RHIBs werden met vaardige handgrepen in het water gelaten, ze waren geladen met honderden reddingsvesten. 

Zodra de eerste van de RHIBs het water raakte, steeg de spanning. De deining was ondertussen enorm toegenomen en we vroegen ons af, terwijl we onze reddingsvesten, helmen en andere hulpmiddelen controleerden, hoeveel tijd we nog hadden om iedereen te redden van de boot die dreigde te zinken. 

Naast me concentreerde mijn team zich, bestaande uit een RHIB bestuurder, RHIB leider, RHIB ondersteuning, tolk en journalist. We klommen op de RHIBs en voelden meteen de kracht van de zee. Golven sloegen in het rond.

Bij het eerste contact met de overvolle boot zag ik hulpzoekende ogen naar me staren. Er kwam een gedachte bij me op die ik meteen probeerde te analyseren. "Hoe voyeuristisch is het op dit moment om mijn camera in het gezicht van de mensen voor me te steken? Doe ik het juiste of moet ik het met rust laten, in plaats van beelden verzamelen die alleen maar angst en paniek laten zien?"

Ik besloot intuïtief en documenteerde de ogen van paniek voor de mensen die zich niet kunnen of willen voorstellen hoe het is om midden in de nacht de Middellandse Zee over te moeten steken. Hoe dan ook, er was geen tijd om te veel na te denken.

Door de sterke deining en de slechte staat van de metalen boot hadden we letterlijk geen tijd meer. Josh, de kapitein, nam een weloverwogen beslissing om het moederschip zo te plaatsen dat het ons beschermde tegen de aanstormende golven. Dit gaf stabiliteit en zo konden we de eerste mensen redden - vrouwen en kinderen voorop.

Hoe ga je om met zulke indrukken? Ik weet het antwoord nog steeds niet.

MPB: Hoe zag de ochtend erna eruit?

RS: Elke morgen zette ik thee voor 200 mensen. Zo kwam ik onvermijdelijk in contact met de overlevenden, werden mij verhalen toevertrouwd, wederzijdse interesse getoond of emoties uitgewisseld. 

Na de lunch werden er gezelschapsspelletjes gespeeld, gedanst, gezongen of geschilderd. De stemming was uitgelaten en dat deed me plezier.

Alleen al het observeren van deze positieve stemming leidde tot een goede basisstemming in mij en bevestigde mijn gevoel: je bent op de juiste plek.

Bedankt, Raphael. Je kunt zijn tentoonstelling "All Numbers End" bezoeken van 02.11.-23.11.2023 in Gallerie/76 in Berlijn.

Voor meer interviews, bezoek onze MPB Blog.