MPB Meets: Sportfotograaf Cathrin Müller

Sportfotograaf Cathrin Müller is al tientallen jaren een belangrijke speler in de sportfotografie en reist door heel Europa om de meest getalenteerde atleten vast te leggen. Ze heeft zich bewezen als een van de vooraanstaande vrouwelijke sportfotografen in Duitsland. We hadden het voorrecht om met Cathrin te praten over haar carrière, haar uitrusting en haar kijk op vrouwen in de sportfotografie.

Kun je ons vertellen over je carrière als fotograaf? Waarom heb je gekozen voor sportfotografie?

Mijn pad naar sportfotografie was vrij ongebruikelijk. Toen ik van school kwam, wist ik niet precies wat ik wilde doen. Omdat ik altijd creatief was, besloot ik grafisch ontwerp te studeren. Daar kwam ik voor het eerst in aanraking met de creatieve kant van fotografie. Tot die tijd zag ik fotografie vooral als een manier om vakanties en leuke momenten vast te leggen. Het idee om studiofotograaf te worden, zoals het maken van pasfoto's, leek me niet echt boeiend.

Ik had altijd al een passie voor reizen en nieuwe mensen ontmoeten, dus mijn eerste baan als fotograaf bij een bedrijf dat schoolfoto's maakte, was een goede start. Hoewel het misschien niet spannend leek, kon ik wel reizen en nieuwe mensen ontmoeten. Maar ik wist dat dit niet mijn uiteindelijke doel was.

Tijdens een zomersportevenement zag ik de fotografen aan het werk en het was een eye-opener: dit was het werk dat ik wilde doen. Tot dat moment was ik geen grote sportfan en dacht ik niet echt aan sportfotografie. Mijn beeld van fotojournalistiek was meer gericht op oorlog, armoede, rode lopers en politiek, wat me niet echt aansprak. Maar sportfotografie combineerde alles waar ik van hield: creatief werk, reizen, nieuwe mensen ontmoeten en spanning. Vanaf dat moment zette ik alles op alles om sportfotograaf te worden.

Ik nam ontslag, verhuisde naar Hamburg en begon als stagiair bij een persbureau, dat later werd overgenomen door Getty Images. In 2005 verhuisde ik naar Stuttgart om stage te lopen bij Pressefoto Baumann, waar ik drie jaar bleef: twee jaar als stagiair en één jaar als medewerker. Sinds 2008 ben ik freelancer en gebruikte ik de contacten die ik bij Bongarts en Baumann had opgedaan om nieuwe klanten te vinden. Hamburg had een speciale plek in mijn hart, dus in 2010 keerde ik terug naar de stad. Sindsdien werk ik als sportfotograaf en heb ik daar geen moment spijt van gehad. Ondanks de regen of de kou van -10°C blijf ik gepassioneerd. Het blijft me opwinden om dat ene speciale moment vast te leggen, omgeven door de juichende fans en de opwinding van de wedstrijd. Het verveelt nooit.

Welke camera en apparatuur gebruik je? En hoe belangrijk is de apparatuur voor jou als fotograaf?

Ik gebruik Canon omdat Baumann Canon gebruikte. Het is eigenlijk zo simpel. De discussie tussen Nikon en Canon doet er niet zoveel toe; het is vergelijkbaar met het vergelijken van BMW en Mercedes. Beide maken geweldige producten die je van A naar B brengen, en dat geldt ook voor camera's. Beide merken bieden uitstekende camera's en met beide krijg je topresultaten. Het komt erop neer welke je beter kent en waarmee je je beter voelt. Het talent achter de camera is veel belangrijker dan de apparatuur zelf. En de lenzen zijn belangrijker dan de camera-body.

Ik gebruik vooral prime lenzen omdat ik vind dat die scherper zijn en beter presteren. Hoewel dat betekent dat ik veel meer lenzen moet meenemen, vind ik het de moeite waard. Mijn huidige uitrusting bestaat uit drie Canon EOS 1DX bodies, een 400mm f/2.8 L IS USM, een 200mm f/2 L IS USM, een 100mm f/2.8 Macro USM, een 85mm f/1.8 USM, een 50mm f/1.8 STM, een 24mm f/1.4 L II USM, een 14mm f/2.8 L II USM, een 15mm f/2.8 Fisheye, twee Speedlite Canon 580II flitsers en een Canon EF 1.4x III Extender.

Mijn uitrusting is cruciaal voor me. Dit zijn de tools die mijn creativiteit tot leven brengen en mijn visie realiseren. Ik let heel goed op mijn spullen. Als iets niet goed werkt of zelfs maar een klein beetje beschadigd is, maak ik me zorgen. Het betekent niet dat mijn apparatuur er altijd als nieuw uitziet – integendeel, het ziet er vaak uit alsof ik het al eeuwen gebruik. Dat komt omdat ik soms onhandig ben, hoewel ik dat zou willen veranderen. Maar het uiterlijk van mijn apparatuur doet er niet zo toe; het belangrijkste is dat alles van binnen perfect functioneert, en ik zorg ervoor dat dat het geval is.

Hoe belangrijk is het om de sport die je fotografeert goed te begrijpen?

Het is heel belangrijk om de sport die je fotografeert goed te begrijpen. Je moet weten vanuit welke hoek je de beste foto's kunt maken en welke uitrusting je nodig hebt. Door je positie goed te plannen, heb je al een idee van wat je kunt verwachten. Bovendien is het cruciaal om de belangrijkste regels van het spel te kennen, zodat je kunt anticiperen op de actie. Je moet de bewegingen en reacties kunnen voorspellen, vaak seconden voordat ze plaatsvinden. Als je pas begint te fotograferen als de actie al bezig is, kan het te laat zijn. Het is niet nodig om elke regel van de wedstrijd te kennen, maar een algemeen overzicht is zeker nuttig.

Hoe is het om op het veld te staan, spelers in actie te fotograferen, omringd door duizenden juichende fans?

De sfeer in een vol stadion is fantastisch. Zelfs na al die jaren krijg ik nog steeds kippenvel als de fans samen het volkslied zingen. Het is een onvergetelijke ervaring. Je kunt vaak aan de reacties en geluiden van de supporters afleiden wat er op het veld gebeurt of gaat gebeuren. Als spelers richting het doel rennen, voel en hoor je de opwinding opbouwen, wat kan uitmonden in een feest of een gemeenschappelijk gekreun. Het is echt geweldig. Maar er zijn ook nadelen, vooral als je te maken hebt met 'extreme' supporters achter je. Ze kunnen behoorlijk onvriendelijk zijn tegenover journalisten, ongeacht of je man of vrouw bent. Dus je moet voorzichtig zijn, vooral bij wedstrijden tussen grote rivalen.

Laten we het hebben over vrouwen, sport en fotografie. In een sector die vaak wordt gezien als mannenwereld, zowel op het veld als achter de camera, dagen vrouwen eindelijk het patriarchale discours uit. Hoe ervaar jij het om als vrouw in deze sector te werken?

Dit is een complexe vraag en niet eenvoudig te beantwoorden. De meeste fotografen zijn freelancers, wat betekent dat een collega vaak als concurrent wordt gezien. Het is dus moeilijk te zeggen of ik anders behandeld word omdat ik een vrouw ben. Ik vermoed echter dat sommige mannelijke collega's me misschien als minder bedreigend zien en me daardoor onderschatten, wat in mijn voordeel kan werken. Over het algemeen word ik niet anders behandeld dan mijn mannelijke collega's. Ik krijg mijn accreditatie onder dezelfde voorwaarden, moet in dezelfde rij wachten en volg dezelfde routes naar het veld.

Soms heb ik echter voordelen doordat ik een vrouw ben. Bijvoorbeeld, mensen houden vaker de deur voor me open en ik word soms sneller door beveiliging geholpen omdat er minder vrouwen zijn en de rij daardoor korter is. Er was zelfs een grappig moment in Engeland tijdens de Champions League-wedstrijd tussen Liverpool en Dortmund. De man die de accreditaties uitdeelde, herkende me onmiddellijk als de enige vrouw en gaf me mijn accreditatie zonder mijn naam te checken. Ook word ik vaak uit beleefdheid als eerste begroet door officials of spelers.

Aan de andere kant merk ik dat beveiligingsmedewerkers me soms als eerste aanspreken als er fotografen staan waar ze niet horen. Misschien maken ze zich minder zorgen over een vrouw die ophef maakt dan over een mannelijke fotograaf. Zowel mannen als vrouwen kunnen soms erg competitief zijn, vooral als het gaat om het krijgen van de beste foto. En ja, ik krijg soms opmerkingen zoals "waarom zo truttig vandaag?" als ik een collega moet aanspreken die mijn zicht belemmert. Misschien zouden ze anders reageren als ik een man was. Er zijn ook vervelende opmerkingen van supporters en andere scheldwoorden die niet echt bijdragen aan een prettige werkomgeving. Het lijkt een maatschappelijk probleem te zijn, hoe we vrouwen behandelen, vooral vrouwen van kleur, en het voetbal lijkt daarin een weerspiegeling te zijn.

Er is nooit een actueler moment geweest om te praten over de vertegenwoordiging van vrouwen in de fotografie. Wat zijn jouw gedachten over de vrouwelijke blik in de sportfotografie?

Het idee van een 'vrouwelijke blik' in sportfotografie is voor mij niet heel duidelijk. Ik houd van een bepaalde stijl van fotografie: strakke achtergronden, krachtige actiebeelden en scherpe details. Ik waardeer ook rustige momenten, zoals een atleet die alleen aan de kant zit, en sterke portretten met veel emotie. Dat is gewoon mijn persoonlijke voorkeur. Ik denk zeker dat vrouwen een scherp oog hebben voor ongewenste poses en details, zoals stropdassen die niet recht zitten of haar dat omhoog staat. Maar ik geloof niet dat je aan een sportfoto kunt zien of die door een vrouw of een man is genomen.

Er wordt vaak gedacht dat vrouwen niet echt geïnteresseerd zijn in sport of alleen bijbedoelingen hebben om in de sport te werken. Hoe ga je om met zulke stereotypen?

Het lijkt soms dat andere vrouwen meer twijfelen aan de motieven van vrouwelijke collega's dan mannen dat doen. De beste manier om met deze stereotypen om te gaan, is om je te gedragen zoals je gezien wilt worden. Als je serieus genomen wilt worden, moet je ook professioneel en serieus overkomen. Dat betekent niet dat je geen make-up of mooie kleren mag dragen. Toch moet ik toegeven dat, als je een aantrekkelijke vrouw bent, er altijd mensen zullen zijn die je motieven in twijfel trekken, vooral andere vrouwen. Het belangrijkste is dat je je hoofd omhoog houdt en je niet laat ontmoedigen. Je kent jezelf en de waarheid.

Wanneer het gaat om vrouwen in hogere posities, ligt het vaak anders. Mannen zullen eerder proberen om de motieven van vrouwen te betwijfelen als het om macht gaat. Als freelance fotograaf merk ik dit minder, omdat we voor onszelf werken. Maar in de tv-wereld is het een ander verhaal. Ik ken slechts één vrouwelijke tv-producent en heb nog geen cameravrouw ontmoet. De meeste vrouwen die je ziet, zijn tv-presentatrices of visagisten. Veel vrouwen beginnen als stagiaires bij tv-zenders, maar je ziet ze zelden terug in het stadion. Misschien vinden ze het werk te zwaar, met zware apparatuur en onregelmatige uren. Of misschien hebben ze andere verwachtingen van hun baan. Het is moeilijk te zeggen waarom, maar het lijkt een complex probleem.

Denk je dat vrouwelijke fotografen een verschil kunnen maken in het doorbreken van traditionele beelden van vrouwelijkheid in de sport?

Absoluut. Als er meer vrouwelijke fotografen zouden zijn, denk ik dat meer meisjes zouden overwegen om die weg te volgen. Hetzelfde geldt voor vrouwen achter televisiecamera's, als radiopresentatoren, scheidsrechters, trainers of CEO's. Het zou een groot verschil maken en misschien zou dit ook de manier waarop fans reageren op de media veranderen. Ik zou graag zien dat er meer vrouwen in verschillende rollen in de sportmedia en clubs werken, niet alleen als beveiligers of presentatoren. Het zou een stap in de richting van meer diversiteit en gelijkheid zijn.

Wat kan de wereld leren van vrouwelijke sportfotografie en vrouwensport?

Vrouwen hebben een unieke blik op sport, wat zorgt voor meer diversiteit in sportfotografie. Vaak zijn vrouwen minder agressief in hun benadering. Ik heb bijvoorbeeld nooit vrouwelijke voetballers zien vechten op het veld, en vrouwelijke fotografen zijn doorgaans niet zo veeleisend als het gaat om de beste posities. Het lijkt erop dat vrouwen vaker op zoek zijn naar oplossingen die iedereen ten goede komen. In de sport zou ik graag zien dat vrouwen en mannen gelijk worden behandeld, met gelijke startposities en prijzengeld.

Het sportlandschap verandert, maar er blijven uitdagingen bestaan. Welk advies zou je jonge vrouwen geven die in de sport willen werken?

Geef vooral niet op. Als je echt in de sport wilt werken, moet je er hard voor vechten. Het is geen makkelijke baan, en je zult veel moeten opofferen, vooral omdat sportevenementen vaak 's avonds of in het weekend plaatsvinden, wat je sociale leven beïnvloedt. Zorg ervoor dat je deze baan echt wilt voordat je deze stap zet. Ik had het geluk dat ik bureaus vond die me de kans gaven om stage te lopen, maar tegenwoordig zijn zulke kansen zeldzaam. Er is geen specifieke opleiding voor sportfotografie, dus je moet creatief zijn in het vinden van kansen.

Een goede manier om te beginnen is door een portfolio op te bouwen met sportfoto's en jezelf te presenteren via sociale media. Neem contact op met zoveel mogelijk bureaus, fotografen, kranten en media om stageplaatsen te vinden. Probeer ook sportevenementen te fotograferen, zelfs als het geen topwedstrijden zijn. Lagere competities en minder populaire evenementen zijn vaak toegankelijker en bieden waardevolle leermogelijkheden. Als je het kunt, maak dan een indrukwekkende foto op een eenvoudig voetbalveld; dat zal je ook helpen in een topstadion.

Sportfotografie is uniek omdat je maar één kans hebt om het perfecte moment vast te leggen. Mis je het doelpunt, dan is het voorbij. Dat geeft een kick, maar kan ook teleurstellend zijn. Zorg ervoor dat je tevreden bent met de foto's die je naar klanten stuurt, want je naam staat eronder en je wordt beoordeeld door collega's en potentiële klanten. Heb geduld, want het kost tijd voordat alles op zijn plaats valt.

Dankjewel Cathrin!

Op zoek naar meer over sportfotografie?

Dit artikel maakt deel uit van de MPB Gids voor Sportfotografie, onze uitgebreide kijk op het genre sportfotografie, met advies, aanbevolen camera-apparatuur en interviews met een aantal van de beste fotografen van dit moment.