How to: Plannen en Fotograferen in Opdracht

Of je nu werkt aan een professionele opdracht of een persoonlijk fotografieproject wilt afronden, er zijn vijf belangrijke stappen om verbluffende beelden op een efficiënte en kosteneffectieve manier te leveren. Hoewel een fotografieproject soms ontmoedigend en stressvol kan zijn, met veel variabele factoren waar je geen controle over hebt, kan goed plannen het proces leuker en creatiever maken. Van financiën en apparatuur tot visuele stijl en locaties, plannen kan uitdagend zijn, maar het is zeker de moeite waard. Door deze tips te volgen, zorg je ervoor dat je uiteindelijk die indrukwekkende beelden hebt. 

Zūnya, een regeneratief leefsysteem in Costa Rica, vroeg MPB-fotograaf Ian Howorth om een serie foto's te maken. In deze gids deelt Ian zijn advies om het meeste uit een professioneel fotografieproject te halen. Aan jou het woord Ian!

Ik had het geluk om door Zūnya uitgenodigd te worden als artist-in-residence op hun locatie bij Santa Teresa, Costa Rica. Wat me meteen opviel aan Zūnya, is dat het niet past in het stereotype van een traditioneel eco-dorp. Ze zetten zich in voor duurzaamheid en regeneratie in een land dat al veel vooruitstrevend werk doet. Wat me vooral interesseerde, was hun toewijding aan het land en de lokale gemeenschap. In plaats van zich als een aparte entiteit op te stellen, kiezen ze ervoor om echt onderdeel te worden van hun omgeving.

Tijdens mijn verblijf kreeg ik een vrij open opdracht om het project op mijn eigen manier te interpreteren. Dat was fantastisch, maar bracht ook de uitdaging met zich mee om met een concept te komen dat goed zou aansluiten bij de visie van het team.

In deze gids bespreek ik vijf stappen die ik volg bij het aanpakken van een creatieve opdracht. Het proces en de volgorde kunnen voor iedereen net iets anders zijn, maar vooral als je voor het eerst aan een project begint, bieden deze vijf punten hopelijk een nuttig startpunt.

1. Goede voorbereiding is het halve werk

Vooronderzoek kan van alles omvatten: locaties, weer, klimaat, veiligheid en vervoer. In de beginfase maakt de volgorde waarin je dingen aanpakt niet zoveel uit, omdat het ene inzicht vaak het andere voedt. Je kunt ervoor kiezen om te starten met het uitwerken van het idee achter het project, maar voor mij als fotograaf draait het om het visuele verhaal. Ik raak enthousiast van hoe het eruit zou kunnen zien en welke uitdagingen daarbij komen kijken.

Het is belangrijk om een goed beeld te krijgen van hoe verschillende delen van het gebied eruitzien. Later, wanneer je je concept verder ontwikkelt, valt alles visueel op zijn plek. Maar iedereen werkt anders. Sommige fotografen beginnen bij het verhaal en laten de beelden daaruit voortvloeien, terwijl anderen juist vanuit beelden een verhaal opbouwen. Beide manieren kunnen tot sterke resultaten leiden.

2. Werk aan je idee en concept

Een idee begint vaak met een ingeving: iets wat je hebt gezien, gehoord of gelezen en dat genoeg indruk heeft gemaakt om er een fotografisch project van te maken. Bij een opdracht is een groot deel van dat werk meestal al gedaan, wat niet per se betekent dat het makkelijker wordt, maar je hebt wel een duidelijk startpunt.

Voor de meeste fotografen is het idee - en hoe je dat visueel vertelt - cruciaal. Bedenk of het project een verhalend karakter heeft of juist meer conceptueel is. Hoewel je idee ook technische aspecten zal bevatten, is dit vooral het moment om na te denken over de boodschap die je wilt overbrengen. Zijn er historische of actuele thema's die je erin kunt verweven? Dit is waar je project echt begint te leven.

Voor het Zūnya-project lag de focus op de mensen die Zūnya ondersteunen, hun inspanningen en de connectie met het land om hen heen. Tegelijkertijd wilde ik het niet te letterlijk aanpakken. Voor mij was het belangrijk om een meer conceptuele en abstracte benadering te kiezen, met een knipoog naar het mysterie van het gebied. Het draait erom ideeën centraal te stellen in plaats van direct vast te houden aan een methode.

3. Denk na over de techniek

Voor dit project wist ik al snel dat ik in zwart-wit wilde werken, nog voordat ik serieus over de uitvoering nadacht. Ten eerste omdat ik mezelf wilde uitdagen, aangezien ik normaal gesproken vooral in kleur fotografeer. Ten tweede wilde ik de focus leggen op vorm en structuur, zonder dat warmte en kleur de beelden of de sfeer van het project zouden sturen.

Ik heb altijd het gevoel gehad dat stemming sterk verbonden is met kleurtemperatuur, en dat kan soms het gewenste effect van een project in de weg staan. Daarom wilde ik proberen dit te elimineren door alles terug te brengen naar de basis. Daarnaast wist ik dat ik in bepaalde beelden flitslicht wilde inzetten, om het landschap te belichten en zo een mysterieuze en intrigerende sfeer te creëren.

Ik begon digitale zwart-witconversies steeds meer te waarderen, vooral hoe je met de kleurkanalen in Lightroom de dichtheid, textuur en helderheid van zwart-wit kunt beïnvloeden. Uiteindelijk legt de sensor nog steeds een kleurenfoto vast, maar door dit proces kon ik de beelden iets unieks meegeven. Het gebruik van gekleurde flitsers voegde daar nog een extra laag ongewoonheid aan toe.

4. Kies de juiste uitrusting

Welke camera neem je mee? De keuze van je camera en lenzen is een van de belangrijkste beslissingen voor elk project. Als je bijvoorbeeld discreet wilt fotograferen, is een grote en opvallende camera misschien niet ideaal. Wil je daarentegen een meer gestileerde look, dan bepaalt de keuze van je lenzen grotendeels de uitstraling van je beelden. Misschien wil je bijvoorbeeld met een groothoeklens werken om een specifieke sfeer te creëren.

Geen enkele camera kan alles. Digitale middenformaatcamera's zijn bijvoorbeeld ideaal voor maximale beeldkwaliteit, terwijl modellen zoals de Sony A9, de Fujifilm GFX 100 of Canon EOS 1DX-serie zich meer richten op snelheid en actie. Je keuze hangt volledig af van de eisen van het project en de stijl die je wilt bereiken.

Voor dit project wilde ik werken met zwart-witfilm, maar uiteindelijk koos ik toch voor digitaal. Zo kon ik experimenteren met kleurkanalen voor de zwart-witconversie. Wat mij aantrekt in zwart-wit is hoe het ontbreken van kleur de aandacht legt op tonaliteit. Daarom besloot ik dat een middenformaatcamera de beste keuze was.

Ik ging voor een Hasselblad X1D II 50C met een Hasselblad 35-75mm f/3.5-4.5 lens en een Hasselblad XV-converter, gekoppeld aan een vintage Carl Zeiss 80mm f/2.8 V-serie lens. Deze set bood een mix van compactheid, eenvoud en uitzonderlijke beeldkwaliteit. De keuze voor de 80mm was bewust: de lens voegt een prachtige, vintage esthetiek toe aan de beelden.

Met moderne digitale fotografie heb ik vaak het gevoel dat ik achteraf wat verzachting moet toepassen op het beeld. Aangezien ik doorgaans werk met prime-lenzen, was ik benieuwd of ik die ook goed kon inzetten voor portretten. Naast mijn camera gebruikte ik een Nikon SB-900 flitser , een paar gels, een statief en een zaklamp om licht te schilderen en zo de gewenste sfeer te creëren.

5. Blijf altijd scherp

Voor elk project geldt dat niet alles volgens plan verloopt. Er is altijd ruimte voor toeval en ontdekking, wat soms wel 20-30% van je tijd in beslag kan nemen. Het is belangrijk om flexibel te blijven, zodat je snel kunt inspelen op nieuwe situaties zonder het oorspronkelijke plan uit het oog te verliezen. Blijf gefocust, maar sta open voor onverwachte kansen en uitdagingen die zich aandienen.

Bij dit project had ik het geluk dat alles wat van tevoren was voorbereid – zoals de opnames met imkers en vissers – probleemloos verliep, waardoor ik me geen zorgen hoefde te maken over het schema. Dit waren twee belangrijke onderdelen van het project. Veel van de producten uit de lokale omgeving van Zūnya worden niet geëxporteerd, maar blijven binnen de gemeenschap, wat de ecologische voetafdruk minimaliseert. De vis bijvoorbeeld wordt dezelfde dag nog gekocht door lokale restaurants en het kleine vissersdorp voorziet bijna de gehele bevolking van Santa Teresa.

Een van de gemakkelijkste dingen om te fotograferen bij Zūnya, waar ik toevallig ook verbleef, was de nabijheid van hun biologische volkstuinen. Hoewel het nodig was om heel vroeg in de ochtend te beginnen, was het een gemakkelijke opgave en gaf het een ongelooflijk inzicht in de productiemethoden van biologische boerderijen, samen met veel van de bijbehorende uitdagingen.

Het was belangrijk om te laten zien hoe Zūnya veel investeerde in de mogelijkheid om hun plantaardige restaurant, Nula, volledig van groenten uit de volkstuin te bevoorraden.

Een van de grootste uitdagingen tijdens het fotograferen was het creëren van niet-literaire beelden, die een sfeer van mysterie en intrige moesten overbrengen. Ik besloot flitslicht en gekleurde gels te gebruiken, zodat ik achteraf kon experimenteren met kleurkanalen en de beelden een andere 'trilling' te geven, afhankelijk van waar het flitslicht kwam.

Het debriefingsproces begint eigenlijk al tijdens het fotograferen. Het is onmogelijk om geen zelfkritiek te hebben en na te denken over hoe je dingen beter kunt doen als er problemen ontstaan of plannen veranderen. Doe zoveel mogelijk onderzoek voor de reis, en zelfs als je het gevoel hebt dat de foto's niet goed uitpakken, wees dan niet te streng voor jezelf. Het proces moet leuk blijven, en leren omgaan met teleurstelling hoort daarbij. Niet alles zal volgens plan verlopen—het weer, veranderende plannen, en nieuwe situaties vragen om flexibiliteit. Het is belangrijk om te kunnen inschatten wat het beste voor het project is.

Maak een lijst van alle beelden die je hebt vastgelegd en die veilig 'in de tas' zitten. Dit helpt je om verder te gaan en je te focussen op wat je nog nodig hebt om het verhaal op jouw manier te vertellen.

Als je weinig tijd hebt, kan die snel opraken. Het is belangrijk om de essentiële beelden te identificeren waarmee je het verhaal in ieder geval kunt overbrengen, in plaats van een onvolledig verhaal te hebben omdat je te veel tijd hebt besteed aan iets anders. In een ideale situatie zou je elk beeld kunnen perfectioneren, maar dat is niet altijd haalbaar.

Zorg ervoor dat je zoektocht naar perfectie niet in de weg staat van het vastleggen van de andere beelden die nodig zijn om je project af te ronden. Je zult altijd het gevoel hebben dat je het beter had kunnen doen. Volledige tevredenheid is moeilijk, vooral met een deadline op een onbekende locatie. De sleutel is om zoveel mogelijk van tevoren te regelen.

Hoewel je niet alles kunt plannen – en proactief zijn betekent dat je het beste haalt uit onverwachte uitdagingen en kansen – hoe meer je van tevoren organiseert, hoe meer vrijheid en vertrouwen je zult hebben op de dag zelf. Als alles op zijn plek valt, wordt fotograferen een stuk gemakkelijker.

Dankjewel Ian! Lees meer tips en trucs op onze MPB Blog.